De Amsterdamse Broodoorlog van 1922

Prijzenoorlog begin jaren '20

Begin jaren twintig van de vorige eeuw kregen de landbouwers opvallend weinig betaald voor hun producten. Toch moesten de inwoners van de grote steden veel betalen voor aardappelen, groenten en vlees. Daardoor rezen weer vermoedens over een te hoge prijsmarge, over woekerprijzen voor primaire levensbehoeftes. Precies in die tijd besloot Houtman in Amsterdam-West zijn prijzen te verlagen, zodat zijn klantenkring als vanzelfsprekend toenam. In plaats van twintig centen vroeg hij zestien cent voor een brood.

De bedreiging der bakkers

Deze actie hakte erin. Leveranciers van meel en gist werden gedwongen niets meer te leveren aan Houtman. De Amsterdamse bakkerswereld wilde deze soloactie zo snel mogelijk beëindigen – goedschiks of kwaadschiks. ‘Het is te bejammeren’, oordeelde het Amersfoortsch Dagblad op 7 oktober 1922 hierover, ‘dat de leveranciers van meel en gist voor de bedreiging der bakkers gezwicht zijn, het voordeliger achtend één klant te verliezen of niet te krijgen, dan de kans te beloopen een gansche groep te zien ontgaan.’

De broodoorlog in de gemeenteraad

Nog in dezelfde week sprak de Amsterdamse gemeenteraad over de broodoorlog. Wethouder de Miranda garandeerde namens het college van B&W dat elke bakker, die in zijn prijsbepaling belemmerd werd, bloem zou krijgen. Hiermee werd de boycot van Houtman in feite de nek omgedraaid, omdat hij zeker wist dat hij zijn grondstoffen aangeleverd zou krijgen.

De broodoorlog verspreid zich door heel Nederland

Het kon daarom niet anders dat de andere Amsterdamse bakkers snel zouden volgen met prijsverlagingen. Hun verzet was zinloos geworden, en de prijzen op het oude niveau houden, zou alleen maar extra klanten voor Houtman hebben betekend.
Binnen een week volgde bijna de hele stad inderdaad de nieuwe koers, die Houtman had ingeslagen. Daarmee sloeg de broodoorlog over naar andere steden, zoals Breda. Ook daar werden prijzen verlaagd, waarna een boycot werd afgekondigd, die weer werd gebroken door het college van B&W.

bron: 'De Amsterdamse Broodoorlog van 1922' VPRO Geschiedenis, 16 juli 2010

Videobeelden van de broodoorlog zijn te vinden via bovenstaande link en als u hieraan nog niet voldoende heeft, kunt u op de trefwoorden broodoorlog en Amsterdam bij de index van het Historische Krantenarchief zoeken: http://kranten.kb.nl/